Op 17 augustus werd in Rotterdam Dia di Lucha pa Libertad herdacht, de dag die ons terugbrengt naar de slavenopstand van 1795 op Curaçao onder leiding van Tula. Een opstand die niet alleen een Curaçaos verhaal is, maar een Caribisch en wereldwijd verhaal van strijd om vrijheid en waardigheid.
Dit jaar werd Fausia S. Abdul, interdisciplinair onderzoeker en oprichter van Our HERitage, gevraagd door Stichting Gedeeld Verleden, Gezamelijke Toekomst om de jaarlijkse Tula-lezing te verzorgen. In haar toespraak benadrukte zij hoe belangrijk het is om vrouwelijke verzetsstemmen mee te nemen in dit collectieve geheugen:
“Ik ben niet geboren op Curaçao, maar ik ben wel een dochter van de Cariben. Mijn wortels liggen in een andere hoek van die zee, en misschien juist daarom zoek ik altijd naar de verbindingen tussen onze eilanden, onze gemeenschappen en onze verhalen.”
Vrouwen in het verzet
De lezing legde nadruk op de vrouwen rondom Tula: namen als Sablika, genoemd in tambú-liederen als strijdster aan zijn zijde, of Diana, die in de orale traditie zelfs als leidende figuur van de opstand wordt gezien. Ook Klara en vele andere vrouwen, vaak naamloos in de archieven, ondersteunden de strijd door boodschappen door te geven, gewonden te verzorgen en moed te verspreiden.
Hun verhalen tonen hoe verzet niet één vorm kent. Soms is het een vuist in de lucht, soms een lied dat eeuwen later nog herkend wordt, soms een zorgende hand of een fluistering die hoop levend houdt.
“Als vrouwen niet genoemd worden, betekent dat niet dat ze er niet waren. Het betekent dat niemand luisterde. Hun kracht leefde in stilte, maar zonder die kracht had de opstand nooit kunnen bestaan.”
Solidariteit als sleutel
Wat Our HERitage uit talloze portretten en verhalen leert, is dat verzet vele gezichten heeft. Allen even waardevol. Fausia vatte dit samen met de woorden:
“Elke keuze voor solidariteit boven verdeeldheid, elke stem van vrouw naast man, is een stap in Tula’s strijd die wij vandaag voortzetten.”
Solidariteit betekent elkaars verhalen dragen, ook waar de archieven verzwegen worden en de stemmen van vrouwen nog te vaak ontbreken.
Herinneren en voortzetten
Dia di Lucha pa Libertad was dit jaar een viering van de kracht van vrouwen, van gemeenschappen, en van de erfenis van Tula. Een herinnering dat de strijd om vrijheid, gelijkwaardigheid en solidariteit nooit alleen verleden is, maar ook toekomst.
Lang geleden
Ik ben als opstand geboren.
Vertel iedereen in verzet te komen behalve mezelf.
Want hoe kun je vechten tegen leegte?
Toch zal overgave nooit de overwinning zijn,
want ik ben de reïncarnatie van Tula,
jaren opgesloten in mijn menselijke gedaante.
Al oogt het kalm woedt er diep vanbinnen een strijd.
Weiger mijn dromen te categoriseren, mijn wil te koppelen
aan alles in een kader. Ik ben liever kadervrij.
Het gaat nog steeds om de juiste balans tussen
ruimte en tijd. Niet langer gebonden,
maar ook vrij in het brein.
Nog steeds drager van de boodschap,
verhalen vertellend over ver voor dat ze ons dwongen
op de boot te stappen.
Nog steeds afstand nemend van de valse goden
en de testamenten die wij hun hebben
toegekend.
Overgave zal nooit de overwinning zijn.
Ik ben liever confrontatie. Sta mij bij.
Ik ben liever demonstratie.
Gershwin Bonevacia
Een middag vol kracht
Na de lezing volgde een indrukwekkend optreden van Gershwin Bonevacia, dichter en voormalig stadsdichter van Amsterdam. Met zijn poëzie wist hij het publiek stil te krijgen én in beweging te brengen. Zijn woorden raakten precies de kern van waar de middag om draaide: herinnering, strijd en hoop.
Daarna zorgde muzikant Matt Bonilla voor een muzikaal intermezzo dat de zaal optilde, en werd de middag feestelijk afgesloten door Dolores Hart van de stichting en programma History Matters010 met een mooie Dia di Tula-taart, waarvan het eerste stuk werd geveild voor Our HERitage!
